Εργασία μαθητών Γ΄ Γυμνασίου του Πειραματικού Μουσικού Σχολείου Αγρινίου
Υπεύθυνες καθηγήτριες: Μπεκούλη Ευδοξία, φιλόλογος - Μαρσέλλου Ελένη, φιλόλογος
Υπεύθυνες καθηγήτριες: Μπεκούλη Ευδοξία, φιλόλογος - Μαρσέλλου Ελένη, φιλόλογος
Με τη σκέψη ότι οι πλατείες αποτελούν χώρους καταγραφής της κοινωνικής δραστηριότητας του ανθρώπου, αλλά και χώρους απόλαυσης και ψυχαγωγίας, η Περιβαλλοντική /Πολιτιστική Ομάδα του Πειραματικού Μουσικού σχολείου Αγρινίου θέλησε να καταγράψει και να μελετήσει τις πλατείες της πόλης μας, να τις δει διαχρονικά αλλά και δια-χωρικά.
Στόχος μας ήταν :
να βιώσουμε ένα ταξίδι στο χρόνο, μελετώντας την ιστορία καθεμίας και ερχόμενοι σε επαφή με το παρελθόν να κατανοήσουμε γεγονότα της τοπικής ιστορίας.
- Να τοποθετήσουμε αυτές στο χώρο και με βάση τη χωροταξική τους τοποθέτηση να επισημάνουμε θετικές ή και αρνητικές πτυχές της κατασκευής τους.
- Να δούμε την ιστορική εξέλιξη του όρου πλατεία και τις σημασιολογικές διαφοροποιήσεις του όρου στην Ευρώπη και την Ελλάδα και να καταγράψουμε τα διάφορους τύπους πλατειών που παρατηρούνται στον ελληνικό χώρο από τον 16ο αι και μετά
- Να επισημάνουμε το ρόλο που διαδραμάτισαν τα σχέδια που συντάχθηκαν για την πόλη από το 1830 και μετά κάνοντας μια σύντομη αναφορά στην οικιστική ανάπτυξη της πόλης
- να γνωρίσουμε τα δύο βασικά μοντέλα διαχείρισης του χώρου των πλατειών: του πολυλειτουργικού που επιτρέπει το παιχνίδι των παιδιών, την ανάπαυλα των ηλικιωμένων, τις συζητήσεις, την αναγγελία κοινωνικο-πολιτικών γεγονότων ή και την πραγμάτωσή τους, κι ακόμη εισφέρει σε πράσινο και λειτουργεί κατευναστικά στο μικροκλίμα της πόλης και του διακοσμητικού, όπου η πλατεία λειτουργεί μόνο ως ένα αισθητικό αντικείμενο
- να γνωρίσουμε σημαντικές προσωπικότητες του ιστορικού παρελθόντος και να κατανοήσουμε την ονοματοθεσία των πλατειών
- να προσδιορίσουμε σημαντικές παραμέτρους αρχιτεκτονικές, πολεοδομικές, τοπιακές, οικολογικές και να καταγράψουμε κριτικά την υφιστάμενη κατάσταση στο χώρο της πλατείας,
- να κατανοήσουμε το βάρος των αλλαγών και μεταμορφώσεων που επέρχονται στην πόλη μας με τη διαμόρφωση του αστικού τοπίου και έτσι να μη γινόμαστε παθητικοί καταστροφείς του ούτε να δεχόμαστε στωικά τα δεινά που η αγνόηση του χώρου επιφέρει.
Η οριοθέτηση των παραπάνω στόχων προσδιόρισε και τη δομή της εργασίας μας, που είναι η ακόλουθη. Στο α ΄μέρος προσεγγίσαμε σημασιολογικά τον όρο πλατεία και είδαμε την ιστορική του διαδρομή στην Ευρώπη και ειδικότερα στην Ελλάδα. Στο β΄ μέρος ασχοληθήκαμε με την οικιστική ανάπτυξη της πόλης του Αγρινίου και πώς αυτή σηματοδότησε την αναδιαμόρφωση παλιών και τη δημιουργία νέων πλατειών. Στο γ΄ μέρος γίνεται παρουσίαση των κυρίων πλατειών της πόλης μας που λειτουργούν πολυλειτουργικά και αυτών που αποτελούν νησίδες, προσφέροντας αισθητικές πινελιές. Στο δ΄ μέρος διατυπώσαμε τα συμπεράσματά μας, βλέποντας με κριτικό μάτι τις όποιες μεταβολές και παρεμβάσεις στο αστικό τοπίο του Αγρινίου.
Τα συμπεράσματά μας από το α΄ μέρος συνοψίζονται στα ακόλουθα:
- Ο κοινόχρηστος χώρος είχε ρόλο στη ζωή του Έλληνα, αφού παρείχε λειτουργίες και είχε αποστολές που ήταν συνυφασμένες με το βίο του ανθρώπου και την πορεία του.
- Μετά την Τουρκοκρατία ήταν διαδεδομένη η «Πλατεία του Πλατάνου», όπου γίνονταν θρησκευτικές τελετές, τοπικά συμβούλια και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες. Το άφθονο νερό και η μακροζωία του πλάτανου αποτελούν σταθερό σημείο αναφοράς, όπως επιβεβαιώνουν η πλατεία της Μακρυνίτσας και εκείνη της Πορταριάς στο Πήλιο.
- Από την άλλη, η ενετική κατοχή στα Ιόνια νησιά, στην Κρήτη, στη Ρόδο δίνει ιταλικά χαρακτηριστικά στις πλατείες
- Η νεοκλασική πλατεία γεννιέται τον 19ο αιώνα.
- Στο τέλος του 20ού αιώνα έγιναν πλατείες που δεν προβλέπονταν στο σχέδιο της πόλης. Πρόκειται για χώρους που ανακτήθηκαν σε πυκνοδομημένες γειτονιές, ή σε νεόκτιστες περιοχές. Πρόκειται επίσης για φυσικούς ή αρχαιολογικούς χώρους, που διαμορφώθηκαν κατάλληλα.
- Τέλος οι κινητοποιήσεις στην πλατεία εκφράζουν ουσιαστικά τη συνείδηση και την ευαισθησία του λαού όχι μόνο για την ανατροπή αυταρχικών καθεστώτων αλλά και για τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε χώρα.
Σχετικά με το β΄ μέρος της εργασίας είδαμε ότι:
Στο Αγρίνιο λόγω της αύξησης του πληθυσμού (εσωτερικών μεταναστεύσεων και εγκατάστασης των προσφύγων) εφαρμόστηκαν ποικίλα από την εκάστοτε δημοτική αρχή πολεοδομικά σχέδια και πραγματοποιήθηκε επέκταση του σχεδίου πόλης.
Η επέκταση αυτή δημιούργησε την ανάγκη δημιουργίας χώρων πρασίνου και πλατειών, έτσι ώστε οι κάτοικοι της κάθε γειτονιάς και συνοικίας να μπορούν να έχουν μια ποιοτική ζωή.
Ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις αποδείχτηκαν αδύνατες οι εφαρμογές σχεδίων που μετέβαλαν σημαντικά την υπάρχουσα κατάσταση, καθώς τα ιδιωτικά συμφέροντα, η οικοπεδοποίηση και η έντονη αστικοποίηση της πόλης στις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ου αι αποτέλεσαν ανασταλτικούς παράγοντες για τη διαμόρφωση μιας πόλης με περισσότερες πλατείες που θα είχαν έναν πολυλειτουργικό χαρακτήρα.
Στο Αγρίνιο λόγω της αύξησης του πληθυσμού (εσωτερικών μεταναστεύσεων και εγκατάστασης των προσφύγων) εφαρμόστηκαν ποικίλα από την εκάστοτε δημοτική αρχή πολεοδομικά σχέδια και πραγματοποιήθηκε επέκταση του σχεδίου πόλης.
Η επέκταση αυτή δημιούργησε την ανάγκη δημιουργίας χώρων πρασίνου και πλατειών, έτσι ώστε οι κάτοικοι της κάθε γειτονιάς και συνοικίας να μπορούν να έχουν μια ποιοτική ζωή.
Ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις αποδείχτηκαν αδύνατες οι εφαρμογές σχεδίων που μετέβαλαν σημαντικά την υπάρχουσα κατάσταση, καθώς τα ιδιωτικά συμφέροντα, η οικοπεδοποίηση και η έντονη αστικοποίηση της πόλης στις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ου αι αποτέλεσαν ανασταλτικούς παράγοντες για τη διαμόρφωση μιας πόλης με περισσότερες πλατείες που θα είχαν έναν πολυλειτουργικό χαρακτήρα.
Στο γ΄ μέρος της εργασίας, που είναι και το εκτενέστερο, το ταξίδι μας κατέδειξε ότι κάθε πλατεία έχει τη της ιστορία, τη δική της ταυτότητα και σημασία για τη ζωή στην πόλη. Οδηγοί μας σε αυτή μας την προσπάθεια υπήρξαν βιβλιογραφικές σχετικές με το θέμα αναφορές, οι προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν ζήσει τις δραστηριότητες που αναπτύσσονταν γύρω από τις πλατείες, άρθρα στον τοπικό τύπο, η βιωματική μας εμπειρία που αποκομίσθηκε από την επίσκεψη των ομάδων στις πλατείες.
Στο δ΄ μέρος της εργασίας διατυπώσαμε τα συμπεράσματά μας
- Στο θέμα της «αναδιαμόρφωσης» των :παλιών πλατειών, οι προτάσεις που υλοποιούνται παρουσιάζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά:πολύ τσιμέντο, πολύ πλακάκι, πολύς χώρος στην ιδιωτική εκμετάλλευση (π.χ. τραπεζοκαθίσματα), εγκιβωτισμένο πράσινο σε παρτέρια.
- Με αφορμή την κατασκευή-δημιουργία νέων πλατειών γίνεται φανερή η έλλειψη ουσιαστικής συζήτησης για τους ελεύθερους χώρους στον αστικό ιστό της πόλης,
- οι πλατείες που διαμορφώθηκαν στις νέες περιοχές της πόλης που εντάχθηκαν στο σχέδιο πόλης θα έπρεπε αρχιτεκτονικά, πολεοδομικά, κοινωνιολογικά να έχουν ένα διαφορετικό σχεδιασμό. Χρειαζόταν να είναι πιο φιλικές, με μεγαλύτερη έκταση, με περισσότερο πράσινο, με μια πολυλειτουργική διάσταση, με το χαρακτηρισμό «πλατεία της τάδε συνοικίας».
- Από την άλλη το όνομα κάποιων πλατειών συνδέεται με γεγονότα της τοπικής μας ιστορίας, κυρίως από την περίοδο της Κατοχής και των γεγονότων της Μεγάλης Παρασκευής και δίνουν το παρόν σε διάφορα σημεία της πόλης, δηλώνοντας την ιστορική της σχέση με εκείνη την εποχή
- Επειδή η κατασκευή μιας πλατείας είναι η ταυτότητα του δήμου μας και ενσωματώνει είτε σημαντικές στιγμές της ιστορίας μας είτε τις αστικές και επαγγελματικές δραστηριότητες και τα βιώματα των κατοίκων της, χρειάζεται κάθε πλατεία να φέρει πινακίδα στην οποία θα αναγράφεται η ονομασία της και θα γνωστοποιεί στους περίοικους το συμβολικό της χαρακτήρα.
Το Πρόγραμμα παρουσιάστηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων με Power Point και βίντεο, την Τετάρτη, 13 Απριλίου και παρακολούθησαν όλοι οι μαθητές του σχολείου.
