Α΄ Παιδαγωγική & ενημερωτική συνάντηση γονέων
1ο Μέρος
Πειθαρχία, είναι η απόλυτη υπακοή στους νόμους. Ή γνωστή σε όλους Disciplina των Ρωμαίων. Πειθαρχεί το παιδί στους γονείς από φόβο, ο μαθητής στο σχολείο και ο πολίτης στην κοινωνία φοβούμενοι τις κυρώσεις που θα προκύψουν από τη μη πειθαρχία τους.
Η απειθαρχία ερμηνεύεται πάντοτε σαν έλλειψη σεβασμού, χωρίς να εξεταστούν οι διάφοροι παράγοντες που την προκάλεσαν και σχεδόν πάντα συνεπάγεται την τιμωρία.
Παράγοντες αγωγής που επιδρούν στη διαμόρφωση της πειθαρχίας
1. Γονείς. 2. Σχολείο. 3. Κοινωνία.
Ι. Γονείς
Τα πρώτα μαθήματα πειθαρχίας κάθε νέος τα παίρνει από τους γονείς του. Οι γονείς παίζουν ένα σπουδαιο ρόλο στή συμπεριφορά των παιδιών τους. Πολλοί απ' αυτούς αντί να μάθουν τα παιδιά τους να σέβονται και προπαντός, γιατί πρέπει νά σέβονται, τούς μαθαίνουν να φοβουνται την τιμωρία που τις περισσότερες φορές σημαίνει ξυλοδαρμό.
Ας δούμε μέχρι ποίου σημείου είναι ένοχη η σημερινή οικογένεια καί ποιές ειναι οΙ αντιπαιδαγωγικές της ενέργειες.
Τα οικογενεικά προβλήματα, που έχουν πρωταγωνιστές τούς γονείς προσθέτουν ψυχολογικά προβλήματα στά παιδιά. Το παιδί τραυματίζεται ψυχικά, απογοητεύεται, καταρρακώνεται κυριολεκτικά αφού οι φιλονικίες, οι αντιθέσεις καί οι καυγάδες των γονιων αναστατώνουν, γκρεμίζουν καί διαψεύδουν τις προσδοκίες του. Μπροστά στήν οξύτητα των μεγάλων, τα παιδιά κυριεύονται από έντονο συναίσθημα ανασφάλειας.
Τα προβλήματα αυτά προκαλούν εκτόνωση απειθαρχίας στο σχολείο, μια και είναι ο δεύτερος χώρος μετά το σπίτι τους πού περνουν τις περισσότερες ώρες. Απειθαρχία προς τό δάσκαλο ή τους συμμαθητές τους με μορφή φιλονικειων με τρόπο ώστε να παρεμποδίζεται η ομαλή λειτουργία του σχολείου.
Οι υπερβολικά ευερέθιστοι γονείς με την ταραχώδη συμπεριφορά τους δημιουργούν στά παιδιά τους τον ίδιο τρόπο συμπεριφορας. Τά συχνά ξεσπάσματά τους μοιάζουν μέ ξαφνικές θύελλες εν αιθρία. Οι γονείς αυτοί χαρακτηρίζονται από έλλειψη αυτοπειθαρχίας και η συμπεριφορά τους αντικατοπτρίζεται σ' αυτή των παιδιών τους.
Τα παιδιά τους έχουν μιά ταραχώδη συμπεριφορά. Φωνάζουν, θέλουν ν' όκούγονται καί μιλούν γρήγορα. Καθρεφτίζουν την ταραχώδη φύση των γονέων τους καί είναι το λιγότερο ενοχλητικά.
Πολλές φορές οι γονείς καταδικάζουν τα παιδιά τους όταν τα χαρακτηρίζουν δύστροπα, αδιόρθωτα, επαναστατικά, καθυστερημένα και αδιάφορα. 'Ύστερα απ' όλους αύτούς τούς χαρακτηρισμούς είναι φυσικό το παιδί να φέρεται απείθαρχα προς αυτούς τους ίδιους και σε οποιονδήποτε ενήλικα λόγω ελλείψεως, δικαιολογημένα, σεβασμού. Μπορεί η οικογένεια, όταν μιλήσει με αγάπη, ν' αγγίξει τις λεπτές χορδές του παιδιού, νά τονώσει το αυτοσυναίσθημά του, το συναίσθημα του σεβασμού και της εκτίμησης προς την οικογένειά του σε σημείο ώστε το παιδί να πειθαρχεί συνειδητά.
Γονείς που υπερπροστατεύουν ή παραχαϊδεύουν τα παιδιά τους καθυστερούν την ωρίμανσή τους και την εμπέδωση της πειθαρχίας.
'Όταν οι γονείς του παραχαϊδεμένου νέου παύσουν αυτή τη συμπεριφορά πού μαρτυρούσε έλλειψη σεβασμου, ο γυιός ή η κόρη συχνά νοιώθουν οργή. Σκέφτονται: «Δέν ξέρεις ποιός εΙμαι έγώ! "Εχεις ύποχρέωση να μου παρέχεις ιδιαίτερες υπηρεσίες. Θα σκαρώσω ένα ωραίο ξέσπασμα νεύρων ώσπου να καταθέσεις τα όπλα. "Αν δέν υποχωρήσεις, θα σε τιμωρήσω με τη συμπεριφορά μου».
Γιά νά προλάβουμε τα παιδιά από κάθε είδους απειθαρχία πρέπει νά προτείνουμε εναλλακτικές λύσεις, νά χρησιμοιούμε τις συνέπειες και να ενθαρρύνουμε τους νέους στην αντιμετώπιση της ζωής.
α) Συνέπεια, σαν Μέθοδος Πειθαρχίας
'Όταν τά παιδιά εΙναι μικρά, μια τεχνική η οποία τα βοηθά αρκετά είναι να τους επισημάνουμε τις συνέπειες μιας πράξης ή πράξεων που δεν έχουν πρόθεση την τιμωρία τους, αλλά βάσει της λογικής να διδαχτούν για τις συνέπειες των συγκεκριμένων πράξεων.
Αντίθετα η μέθοδος αυτή δεν είναι αποτελεσματική στούς έφηβους οι οποίοι φοβούνται ότι πάνε να τούς εκμεταλλευτούν ή και να τους πιέσουν και έτσι δεν μπορουν να δουν τη λογική των μεγάλων.
Μιά πετυχημένη τεχνική γιά τόν έφηβο εΙναι νά διδαχτεί από τα λάθη του. Παράδειγμα: "Αν ένας έφηβος μελετάει αργά το βράδυ, θα είναι κουρασμένος και φυσικά δεν θα έχει αντοχή νά προετοιμαστεί όσο πρέπει για τα μαθήματά του. Αντί να τον διορθώσουμε θα ήταν πιο αποτελεσματικό νά τον αφήσουμε να βγάλει μόνος του τα συμπεράσματα που πρέπει.
Μέσα σε μια οικογενειακή ατμόσφαιρα, όπου επικρατεί σεβασμός, οι έφηβοι θα διδαχτούν από τα λάθη τους ακριβώς όπως και οι ενήλικοι.
β) Ενθάρρυνση
Ενθαρρύνω έναν άνθρωπο σημαίνει ότι του δίνω το μήνυμα πώς πιστεύω σ' αυτόν όπως είναι. ΕΙναι σημαντικό γιά έναν έφηβο να έχει την ήρεμη εμπιστοσύνη των γονιών του. Η εμπιστοσύνη αυτή των γονιών προς το παιδί είναι αποτέλεσμα μιας σωστής τακτικής, βασισμένης στο σεβασμό και στην παραδοχή όλων των μελών της οικογένειας.
Πολλοί γονείς το παρακάνουν με την κουραστική τακτική, του να δίνουν συμβουλές από το πρωί ως το βράδυ στα παιδιά τους ή να κάνουν κριτική. Η συμβουλή σε περιπτώσεις που πρέπει, ή η παρατήρηση έχουν τη θέση τους. Το ν' αφήσουμε απόλυτη ελευθερία στο παιδί χωρίς μιά διακριτική κηδεμονία, είναι εξίσου αντιπαιδαγωγικό όσο και η αξίωσή μας να απομονώσουμε από το δικό του κόσμο. Είναι όμως προτιμότερο, να κερδίσουμε τήν ειλικρίνεια του παιδιου και να το βοηθήσουμε να ξεπεράσει τις ψυχικές αναστατώσεις, που προκαλεί η κρίση της εφηβικής ηλικίας. οι αψυχολόγητες απαγορεύσεις θα προκαλέσουν απειθαρχία.
Όταν οι παρατηρήσεις γίνονται με μέτρο, ο νέος και μάλιστα ο έφηβος τις εκλαμβάνει σαν πληροφορίες. 'Όταν όμως βομβαρδίζεται απ' αυτές δημιουργούν καταπίεση και λόγω αυτής της καταπίεσης έχουμε απειθαρχία.
Οι συμβουλές που επαναλαμβάνονται κάθε ώρα καί στιγμή, που δίνονται για την παραμικρή κίνηση, για το ντύσιμο, το διάβασμα, εξαγριώνουν τους νέους και τους οδηγούν στο ν' απορρίπτουν σε όλα τα επίπεδα τις συμβουλές των γονιών τους.
- Οι γονείς μπορούν να ενθαρρύνουν τους εφήβους να χειριστούν ένα πρόβλημα πού άλλοτε το αντιμετώπιζαν μόνο οι μεγάλοι, Π.χ. μικροδουλειές, ψώνια, ν' αγοράσουν δώρα για συγγενείς, να συγκεντρώσουν πληροφορίες για κάποια συσκευή που θέλει ν' αγοράσει η οικογένεια κλπ.
- Νά δέχονται τα λάθη και τις αποτυχίες με φυσικό τρόπο (αυτά συμβαίνουν κάποτε σ' όλους μας).
- Δεν πρέπει οι νέοι να νιώθουν, πως είναι μόνοι μπροστά στα προβλήματά τους, μα να ξέρουν πως ό,τι και να γίνει, θα βρίσκουν στους γονείς τους όχι τους κριτές καί δικαστές, μα μιά παρηγοριά και ένα αποκούμπι.
- Να δίνουν έμφαση στα θετικά τους σημεία.
- Νά συγκεντρώνεται όλη ή οΙκογένεια γιά τήν έπίλυση κάποιου οίκογενειακου προβλήματος.
- Οι γονείς να ενδιαφέρονται για τις δραστηριότητες του εφήβου χωρίς να τον πνίγουν.
- Νά διασκεδάζουν μαζί, να χαίρονται τους φίλους του και να τους προσκαλούν στο σπίτι. Η καταπίεση και αυταρχικότητα των γονιών προκαλεί ψυχικά τραύματα στο παιδί με αποτέλεσμα τις αλυσιδωτές αντιδράσεις απειθαρχίας.
Οι έφηβοι με αυταρχικούς γονείς αντιδρούν με δύο τρόπους. Ο πρώτος να νοιώθουν απαθαρρυμένοι και ο δεύτερος να αντιστέκονται και να απειθαρχούν. Ο νέος ή η νέα σκέπτονται: «Νομίζεις λοιπόν ότι δέν είμαι τόσο σωστός. Δεν εγκρίνεις τις επιδόσεις μου στο σχολείο, την επιλογή των φίλων μου, τα ρούχα που φοράω, τον τρόπο συμπεριφοράς μου κλπ. Τουλάχιστον όμως μπορώ να σου δείξω κάτι. Μπορώ να σου δείξω ότι εγώ θ' αποφασίσω για τον εαυτό μου, όχι εσύ».
Ο γονιός που συμπεριφέρεται αυταρχικά χρησιμοποιεί τους εξής τρόπους:
- Χρησιμοποιεί συχνά τήν κριτική καί τό θυμό.
- Απαγορεύει.
- ΤιμωρεΙ
- Καταφεύγει στη σωματική βία.
- Δεν έχει εμπιστοσύνη στο νέο.
- Βρίσκει λάθη στο ντύσιμό του.
- Επικρίνει τους φίλους του.
- Τον κατακρίνει για τους βαθμούς του.
- Κατακρίνει συστηματικά ό,τι βλέπει στο δωμάτιό του.
- Ο γονιός δε δέχεται καμμιά διαφωνία σχετικά με τις απόψεις του ή τις αποφάσεις του.
- Σπάνια χρησιμοποιεί τη συζήτηση για να φτάσουν σε μιά λύση ενός προβλήματος που να είναι αμοιβαία αποδεκτή.
Άλλο πρόβλημα απειθαρχίας των νέων μας εΙναι η παρότρυνση των γονέων προς τη βαθμοθηρία. Μέχρι ενός σημείου βέβαια έχει θετική σημασία μιά και το σύστημα της επιτυχίας ενός νέου στηρίζεται στη βαθμολογία. Η συνεχής παρότρυνση δημιουργεί ψυχική ένταση με αποτέλεσμα την εχθρική στάση των νέων προς το σχολείο.
Άλλο λάθος της αγωγής των γονιών προς τα παιδιά είναι η σύγκρισή τους με άλλα. Πρέπει να καταλάβουν οι γονείς ότι η προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου είναι μοναδική και δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης.
Τελειώνοντας για τους γονείς ώς μέσου αγωγής της αυτοπειθαρχίας των νέων με ένα κομμάτι του Halil Gibran από τό βιβλίο του «Ο κήπος του προφήτη»:
«Καί μιά γυναίκα πού κρατουσε ένα μωρό στην άγκαλιά της εΙπε:
- Μίλησέ μας γιά τά παιδιά.
Κι εκείνος είπε:
- Τά παιδιά σας δέν εΙναι παιδιά σας. ΕΙναι οι υιοί και οι κόρες της λαχτάρας της ζωής για τη ζωή. Έρχονται στη ζωή με τη βοήθειά σας, αλλά όχι από σας, και μ' όλο που είναι μαζί σας, δέν άνήκουν σε σας. Μπορείτε να τους δώσετε την αγάπη σας, όχι όμως και τις ιδέες σας, γιατί αυτά έχουν δικές τους ιδέες. Μπορείτε να στεγάσετε το σώμα τους, όχι όμως και την ψυχή τους, γιατί η ψυχή τους κατοικεί στο σπίτι του αύριο, που εσείς δεν μπορείτε να επισκεφθείτε, ούτε στα όνειρά σας. Μπορείτε να προσπαθήσετε να τους μοιάσετε, αλλά μη γυρεύετε νά κάνετε αυτά να σας μοιάσουν. Γιατί η ζωή δέν πηγαίνει προς τα πίσω και δε σταματά στο χθες. Έσείς είστε τα τόξα άπ' όπου τα παιδιά σας, σα ζωντανά βέλη θα τιναχτούν μπροστά».
Β΄ Παιδαγωγική & ενημερωτική συνάντηση γονέων
H πειθαρχία ως πρόβλημα της σύγχρονης αγωγής
Παράγοντες αγωγής που επιδρούν στη διαμόρφωση της πειθαρχίας
1. Γονείς. 2. Σχολείο. 3. Κοινωνία.
2ο Μέρος
2. Σχολείο
Στη δεύτερη ενότητα έχουμε δύο σημαντικούς παράγοντες που επιδρούν στη συμπεριφορά του νέου. α) Την εφηβεία η οποία είναι περίοδος από τις πιο σπουδαίες στην ψυχοσωματική εξέλιξη κάθε ανθρώπου και β) το σχολείο και μάλιστα – με τα δικά μας μέτρα – το ανταγωνιστικό σχολείο, το οποίο είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας μας.
α) Εφηβεία
Η εφηβική ηλικία χαρακτηρίζεται ως η περίοδος της ταχύτατης σωματικής αύξηση και της βαθιάς βιοσωματικής μεταλλαγής, της έντονης συναισθηματικότητας και των ετερόφυλων διαφερόντων, της αφηρημένης σκέψης και του ιδεαλισμού, των προσωπικών αξιών και της κρίσης της ταυτότητας.
Στο βιοποριστικό τομέα οι αλλαγές είναι απότομες και καθολικές. Επισημαίνουν την εγκατάλειψη της παιδικής ηλικίας και την προετοιμασία του οργανισμού του ατόμου για την ωριμότητα.
Ό έφηβος βρίσκεται σε μία ενδιάμεση κατάσταση. Δεν είναι ούτε παιδί ούτε ώριμος.
Τις σωματικές αλλαγές ακολουθούν και οι ψυχικές εντάσεις. Οι αλλαγές της συμπεριφοράς του είναι συχνές και εμφανείς από οιονδήποτε. Χαρακτηριστικά αυτής της ηλικίας είναι η ανασφάλεια, η αβεβαιότητα και η έντονη πάλη για την απόκτηση ταυτότητας.
Ό J. J. Rousseau αποκαλεί την εφηβεία δεύτερη γέννηση. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτής της ηλικίας είναι η αλλαγή της διάθεσης του εφήβου, η υπερευαισθησία του, η νευρικότητά του, η συναισθηματική του αστάθεια, η συναισθηματική υπερένταση, η νωθρότητα, η κακοκεφιά κ.ά.
Η αποστροφή του εφήβου προς την εργασία τον κάνει απείθαρχο στο ρυθμό εργασίας του σχολείου.
Άλλες αιτίες που επηρεάζουν την πειθαρχία του εφήβου είναι η εναντίωση προς κάθε μορφή εξουσίας, η έλλειψη αυτοπεποίθησης, το άγχος και η οργή.
Το άγχος των εφήβων δημιουργείται από τη σύγκρουση αυτού που ο έφηβος πιστεύει και σε κείνο που αναγκάζεται να δεχθεί. Διακρίνεται σε πραγματικό και νευρωτικό. Και το μεν πραγματικό διαρκεί λίγο και έχει συγκεκριμένη αιτία το δε νευρωτικό έχει τις ρίζες του στην παιδική ηλικία. Δημιουργία του νευρωτικού άγχους αποτελεί η διαπαιδαγώγησή του και το άγχος αυτό μεταφέρεται και στην εφηβική ηλικία υποσυνείδητα. Ακολουθεί η εφηβική επανάσταση, το αυξητικό τίναγμα της εφηβείας, οπότε ο έφηβος εξελίσσεται σε απείθαρχο άτομο.
Η εφηβεία είναι μια ασθένεια απαραίτητη και θεραπεύσιμη. Είναι απαραίτητη ως σταθμός και προετοιμασία για την ωριμότητα και θεραπεύσιμη, γιατί θα περάσει.
Ό ρόλος λοιπόν που θα διαδραματίσει ο γονιός και ο δάσκαλος σ' αυτή τη δύσκολη κατάσταση που κάθε άνθρωπος περνά πριν την ωρίμανση πρέπει να είναι σημαντικός και να αποτελείται από λεπτούς χειρισμούς.
Οι δύο αυτοί σημαντικοί παράγοντες αγωγής (γονείς - σχολείο) πρέπει να προσπαθούν να εμποτίσουν τους νέους με μια σωστή αγωγή.
Και σωστή αγωγή είναι εκείνη που προλαβαίνει την απειθαρχία με την καλλιέργεια της αυτοπειθαρχίας.
β) Σχολείο
Το σχολείο είναι ένας από τούς βασικότερους μετά την οικογένεια θεσμούς κοινωνικοποίησης και αγωγής. ΕΙσάγει το παιδί σ' ένα ευρύτερο κοινωνικό κύκλο όπου του παρουσιάζονται καινούρια πρόσωπα κύρους και καινούριες δυνατότητες ανάπτυξης σχέσεων.
Εντάσσεται σε μια ομάδα συνομηλίκων η όποία πολλές φορές έχει διαφορετικά ενδιαφέροντα και οικογενειακή αγωγή πού οπωσδήποτε επηρεάζουν την προσωπικότητά του και τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του.
Στο σχολείο επίσης διαμορφώνονται οι σχέσεις ατόμου και κοινωνικής εξουσίας μέσα από τις σχέσεις δασκάλου και μαθητή. Έχει αποδειχθεί πειραματικά η δύναμη του δασκάλου και ή σημασία της μέσα στην τάξη, καθώς και η ισχυρή επίδραση που ο δάσκαλος ασκεί στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των μαθητών.
Ας εξετάσουμε τις σπουδαιότερες αιτίες πού προκαλούν απειθαρχία στους μαθητές.
1) Πλήξη του μαθητή, γιατί δε φτάνει (δεν μπορεί νοητικά να παρακολουθήσει).
2) Πλήξη γιατί προπορεύεται ο ίδιος και δεν ικανοποιείται.
3) Έχει ζωηρή ιδιοσυγκρασία και ζητεί διέξοδο.
4) Έχει αδύνατο αυτοσυναίσθημα, γι' αυτό και η προσπάθεια να κινήσει την προσοχή και την αναγνώριση των συμμαθητών του.
5) Έχει εσωτερική ανησυχΙα καΙ ένταση ψυχικών συγκρούσεων από δυσκολίες στην οικογένειά του.
6) Αγνοήθηκε ή νομίζει ότι αγνοήθηκε απ' το δάσκαλό του και επιδιώκει την προσοχή και αναγνώρισή του.
'Ο μαθητής πρέπει από μικρός να μάθει να ξεχωρίζει τις ώρες εργασίας από τις ώρες ψυχαγωγίας. Πρέπει να μάθει να κρίνει, να τοποθετεί προβλήματα, να αναζητά εναλλακτικές λύσεις, να δέχεται κριτική. Να έχει δική του γνώμη, να δική του κρίση άλλά καί να είναι Ικανός για διάλογο και διαπραγμάτευση. Να ξέρει τα δικαιώματά του άλλά και τις υποχρεώσεις του.
Τότε μόνο σαν εκπαιδευτικοί θα έχουμε την ικανοποίηση ότι και εμείς συντελέσαμε στην διαμόρφωση των νέων μας με το να τους εμφυσήσουμε το αίσθημα του σεβασμού πού οδηγεί στην αυτοπειθαρχία.
3. Κοινωνία
α) Τηλεόραση, Κινηματογράφος, Τύπος
Στα τρία αυτά μαζικά μέσα ενημέρωσης χρειάζεται μεγάλη προσοχή μια και αποτελούν μέσα αγωγής. Πολλές φορές είναι φορείς του προβλήματος της επιθετικότητας.
Ξέρουμε ότι η τηλεόραση έχει γίνει μέρος της ζωής των Ελλήνων και ότι τα περισσότερα παιδιά περνούν το 1/3 της μέρας τους μπροστά σ' αυτήν. Συχνές είναι οι προβαλλόμενες αστυνομικές ταινίες. Αν μεν ο επιτιθέμενος τιμωρείται, αυτό είναι θετικό στοιχείο. Πολλές φορές όμως ο επιτιθέμενος δικαιώνεται και δεν τιμωρείται.
Από πειράματα αποδείχτηκε ότι επιθετικά φιλμ όπου δεν τιμωρείται ο επιτιθέμενος ενισχύουν την τάση για επιθετική συμπεριφορά.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα αστυνομικά φιλμ πού προβάλλονται στον κινηματογράφο.
'Ο τύπος κατακλύζεται καθημερινό από γεγονότα δολοφονιών, κλοπής, βίας και άλλα παρόμοια με περιγραφές μυθιστορηματικές πού εξάπτουν τη φαντασία των νέων. Εμείς οι ενήλικοι ώς πολίτες σέ πολλές περιπτώσεις απειθαρχούμε. Στα μέσα μαζικής κυκλοφορίας όλοι έχουμε τύχει να αντιμετωπίσουμε το τραγικό και γελοίο πρόβλημα να προσπαθούν από μια πόρτα λεωφορείου να μπουν δέκα άτομα συγχρόνως. Οι σειρές προτεραιότητας παραβιάζονται σχεδόν συνέχεια χωρίς αιδώ, στα σούπερ-μάρκετ, στους κινηματογράφους, στά θέατρα. 'Όσο για τον Κ.Ο.Κ. από στατιστικές έχει αποδειχτεί ότι ή χειρότερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η Ελλάδα.
'Όλα αυτά τροφοδοτούν την απειθαρχία των νέων μας οι οποίοι μαθαίνουν ότι ό σεβασμός δεν έχει καμιά θέση στην ζωή μας.
Συμπέρασμα
Από όσα ήδη αναφέρθηκαν μπορούμε να καταλήξουμε ότι γονείς και σχολείο ανήκουν στους φορείς αγωγής πού παίζουν σπουδαίο ρόλο για τη δημιουργία αυτοπειθαρχίας των νέων.
Πρέπει οι νέοι να μάθουν να σκέπτονται καί να πράττουν συνειδητά. Να κατανοήσουν ότι ή απόλυτη ελευθερία οδηγεί σε αταξία και ότι το άτομο δεν μπορεί να παραβλάπτει την ελευθερία των άλλων.
'Ένας νέος πού έμαθε νά πειθαρχεί, θά μεταφέρει τή συνήθειά του αύτή καί στήν υπόλοιπη ζωή του.
'Ο νέος πρέπει νά μάθει νά πειθαρχεί μέσα όπό σωστά κανάλια, μέ βάση τόν σεβασμό της προσωπικότητάς του όπό τούς άλλους καί τόν σεβασμό τουπρός τήν προσωπικότητα των άλλων.
"Αν προσπαθήσουμε να του μάθουμε εμείς ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί, χωρίς τα σαθρά συστήματα της αυταρχικότητας, τούς τρόπους σωστής ένταξής του στην Κοινωνία τότε ίσως κατορθώσουμε να του καλλιεργήσουμε το υπέροχο αυτό προσόν της Α ΥΤΟΠΕΙΘΑΡΧΙΑΣ.
Ετσι κατά την άποψή μας ή οικογένεια κατά κύριο λόγο και στη συνέχεια το σχολείο, (άλλοι παράγοντες, ομάδες συνομηλίκων, κληρονομικότητα, ειδικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας) ώς δύο βασικοί κοινωνικοποιητικοί θεσμοί, ιδωμένοι από την εσωτερική τους δομή (ανάπτυξη σχέσεων) παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία της ΑΥΤΟΠΕΙΘΑΡΧΙΑΣ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δρ Ν. Γ. Παπαδόπουλου: Ψυχολογία άγωγης του Παιδιού, 'Αθήνα 1981.
Έφηβεία ή ήλικία των προβλημάτων, Αθήνα 1984.
Παιδαγωγική Ψυχολογία Ή Μάθηση, :Αθήνα 1985.
Φράνσις Γουώλτον, RH.D.: Κερδίστε τούς έφήβους στο σπίτι καί στό Σχολείο.
Δρ 'Αθανάσιος Ε. Παπος: Ή άντιπαιδαγωγικότητα της Παιδαγωγικης, :Αθήνα 1985.
Μαρία Νασιάκου: Ή Ψυχολογία σήμερα, Αθήνα 1982.
Ι. Ν. Παρασκευοπούλου: Έξελικτική Ψυχολογία, έφηβική ήλκία, τόμος 40ς.
Χ. Φράγκου: Ψυχοπαιδαγωγική, :4θήνα 1977.
Α. S. Neill: Θεωρία καί πράξη της άντιαυταρχικης εκπαίδευσης, Αθήνα 1977.
Ν. Μελανίτης: Ή έφηβική ήλικία καί τά προβλήματα αύτfjς, Αθήνα 1969.
Επίδοση βαθμολογίας Α΄ Τετραμήνου
8 Φεβρουαρίου 2006
Το κύρος γονιών και δασκάλων
«Από δωκαι εμπρός, ο διδάσκων θα κρίνεται, ο ηγέτης θα ελέγχεται, ο γονιός θα πρέπει να δείχνεται άξιος της αποστολής του. Ανατέλλει μια εποχή, όπου το δύσκολο δεν θα είναι να ανεβείς, αλλά να σταθείς. Η πολιτεία σου και μόνο θα σε στηρίζει, όχι ο τίτλος σου. Οι θρασείς θα φύγουν, θα τους αποβάλλει το σώμα της αυριανής κοινωνίας». Αυτά γράφει ο Άγγελος Τερζάκης στο δοκίμιό του «Τα παιδιά με τα κλωνάρια», στη δεκαετία του 50, ένα δοκίμιο που διδάσκονται τα παιδιά μας στη Γ΄ Λυκείου. Είναι ένα από τα αγαπημένα κείμενα των παιδιών, που τους δίνει την ευκαιρία να εκφραστούν, να συζητήσουν, να εκτονωθούν και, γιατί όχι, να πουν τα παράπονά τους για γονείς και δασκάλους. Βρισκόμαστε στην εποχή, που «ο διδάσκων κρίνεται, ο γονιός απορρίπτεται αν δε δείχνεται άξιος της αποστολής του». Αν ο διδάσκων δε διαθέτει κύρος, γνώσεις, αγάπη δε μπορεί να σταθεί στην έδρα του. Αν ο γονιός δε στέκεται στο ύψος του δεν τον υπολογίζουν τα παιδιά του.
«Αυτός (ή αυτή) διαθέτει κύρος. Δε χρειάζεται να φωνάξει, να νευριάσει. Σε καθηλώνει με το βλέμμα του. Δεν μπορείς να του αντισταθείς». Έτσι λέγαμε κάποτε για τους γονείς μας, τούς δασκάλους μας, τους καθηγητές μας. Άραγε, αυτό το κύρος το γνωρίζει σήμερα ή νέα γενιά, από το παιδάκι του Παιδικού Σταθμού ως τον έφηβο και το νέο; Μάλλον, όχι. Παρατηρείστε τη νέα μαμά πως εκλιπαρεί το νήπιο για να ντυθεί, το παιδί των 10 και 11 χρόνων για να φάει και τον έφηβο για να γυρίσει πριν από τα μεσάνυχτα στο σπίτι!
Άλλά τι εννοούμε με τον όρο «κύρος»; Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του; Eίναι η αγάπη του παιδαγωγού για τον παιδαγωγούμενο, μα συγχρόνως και η τόλμη να του λέει την αλήθεια. Γράφει ένας σύγχρονος Γάλλος παιδαγωγός, ο Γιαννίκ Μποννέ: «Το κύρος ασκείται με αγάπη, άλλά η αγάπη είναι αχώριστη από την αλήθεια... Ή αλήθεια χωρίς αγάπη είναι σκληρή, όπως και η αγάπη χωρίς αλήθεια διαφθείρει». Μήπως λοιπόν, η μείωση ή και η ολοκληρωτική έλλειψη κύρους στις ήμέρες μας, οφείλεται στο διαζύγιο των δύο αυτών αξιών; Το να πούμε την αλήθεια, να επιβάλλουμε μερικές τιμωρίες, να επιμείνουμε στη χάραξη ενός προγράμματος, όλα αυτά είναι φυσικό να προκαλέσουν κάποια δυσαρέσκεια ή και πόνο στο παιδί. Ή αληθινή όμως αγάπη είναι πάνω από τα συναισθήματα. Μέλημά της το καλό για το παιδί, έστω και αν αυτό δημιουργεί κάποια καταπίεση. Και αδιαφορεί αν το παιδί, ο έφηβος ή ο νέος αντιδρά με θυμό, με νεύρα, με «μούτρα».
-Μα εγώ θέλω να είμαι φίλη με το παιδί μου και θέλω να ζήσει χαρούμενα, λέει η σημερινή μαμά και συχνά και ο μπαμπάς.
Άλλά οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι το παιδί δεν έχει ανάγκη από φίλους. Φίλους βρίσκει στο περιβάλλον του. Το παιδί έχει ανάγκη από γονιό με στιβαρό χέρι πού να γνωρίζει να το καθοδηγεί...
-Εγώ θέλω να με νιώθουν φίλο οι μαθητές μου, να υπάρχει φιλική σχέση μεταξύ μας και έτσι το μάθημα γίνεται πιο ευχάριστο, πιστεύει ο δάσκαλος και ο καθηγητής.
Ο γονιός και ο δάσκαλος που σκέπτονται έτσι δε διαθέτουν το κύρος που χρειάζεται για να επιβληθούν στα παιδιά στο σπίτι ή στο σχολείο και με αυτό τον τρόπο αφενός καλύπτουν την αδυναμία τους αφετέρου είναι υπεύθυνοι για την ανάρμοστη συμπεριφορά των νέων. Είναι απαραίτητο να τεθούν μερικά όρια, για να μην οδηγηθεί το παιδί σε ναυάγιο. Από μικρό το παιδί πρέπει να μάθει να παρακαλεί και να ευχαριστεί για οποιαδήποτε εξυπηρέτηση. Θα μάθει να περιμένει, να προσφέρει, να μοιράζεται, να τηρεί την υπόσχεσή του, να υπακούει, να ζητά συγγνώμη, να αγαπά… Τα σημερινά παιδιά τα στερούνται όλα αυτά. Τα βλέπω καθημερινά πώς μπαίνουν στο γραφείο μου, πώς μιλάνε, πώς απαιτούν, πώς διαμαρτύρονται, πώς δικαιολογούνται, πώς δεν αναγνωρίζουν το σφάλμα τους, πώς δε σέβονται τους δασκάλους τους… Τα θεωρούν όλα δεδομένα, απαιτούν τα δικαιώματά τους, δε θέλουν να έχουν καμία ευθύνη.
Eίναι αλήθεια ότι οι σχέσεις παιδαγωγού και παιδαγωγούμενου δε μπορούν πάντοτε να είναι σε απόλυτη αρμονία. Ό γονιός, όπως και ο δάσκαλος, έχουν ένα ρόλο δύσκολο, απαιτητικό. Μερικές φορές φθάνουν στα όρια. Άλλοτε πάλι, θα χρειασθεί να υποχωρήσουν. Χρειάζεται σύνεση, ενημέρωση γύρω από παιδαγωγικά θέματα, φωτισμός Θεού.
Ό παιδαγωγός (δάσκαλος ή γονιός) πρέπει να πιστεύει στο ρόλο του και να αγωνίζεται για να τον εφαρμόσει. Κάτι περισσότερο: Να διακατέχεται από μία φλόγα για την αποστολή του. Μια φλόγα που θα τον κάνει να ακτινοβολεί, να επηρεάζει και να μη λογαριάζει κόπο και χρόνο. Και αυτό το διαισθάνονται τα παιδιά και τα συγκινεί. 'Ιδιαίτερα, το σημερινό παιδί απαιτεί χρόνο από τούς γονείς του και από τους δασκάλους του. Τελικά ο ρόλος του παιδαγωγού είναι να βοηθήσει το παιδί και τον έφηβο να βάλει γερά θεμέλια για το κτίσιμο μιας σωστής προσωπικότητας.
Γονείς και δάσκαλοι θα μπορούσαμε να πούμε στο παιδί.
- Το μόνο πού επιθυμώ είναι το καλό σου, γιατί σε αγαπώ.
- Σε σέβομαι ακόμη και όταν εσύ ο ίδιος δεν σέβεσαι τον εαυτό σου.
- Είμαι έτοιμος να σε ακούσω, να συζητήσω μαζί σου. Άλλά δεν έχω σκοπό να σε αφήσω να χαλάσεις την ζωή σου, χωρίς να κάνω το παν για αν σε εμποδίσω.
- Θα απαιτήσω να με σέβεσαι, για να μάθεις με τη σειρά σου να σέβεσαι τούς άλλους.
- Θα είμαι απαιτητικός απέναντί σου, γιατί η ζωή δεν είναι εύκολη και πρέπει να προετοιμαστείς.
Θα ήθελα, πριν τελειώσω, να τονίσω κάτι ιδιαίτερα σημαντικό. Για να έχει οπαιδαγωγός (ο γονιός και οδάσκαλος) κύρος, οφείλει να αγωνίζεται για τη βελτίωση του εαυτού του. Είναι ίσως το πιο δύσκολο, συγχρόνως όμως και το πιο αναγκαίο. Για να εμπνεύσεις το σωστό, πρέπει εσύ πρώτος να το βιώνεις. Για να κάνεις το παιδί να λαχταρήσει τις κορφές, πρέπει εσύ πρώτος να έχεις γευθεί αυτή τη χαρά. Δεν μπορείς να καπνίζεις και να απαγορεύεις στο παιδί σου το κάπνισμα. Να βλέπεις συνεχώς τηλεόραση και να την απαγορεύεις στα παιδιά σου. Να είσαι ανεύθυνος και να απαιτείς υπευθυνότητα. Να καθυστερείς στο μάθημά σου και να απαιτείς τιμωρία από το μαθητή που καθυστέρησε. Να τα ζητάς όλα στο χέρι και να συνιστάς συμμετοχή στις δουλειές. Δεν μπορείς να απαιτείς από τα παιδιά σου να έχουν αγωγή, όταν δεν τους την έχεις δώσει με τα λόγια σου και κυρίως με το παράδειγμά σου. Το «δάσκαλε που δίδασκες...», ισχύει απολύτως εν προκειμένω.
Εμπνέουμε τα παιδιά μας μόνον όταν βλέπουν ότι αγωνιζόμαστε για να ξεπερνούμε τις μικρότητές μας. Ώστε το κύρος είναι η συνισταμένη της αγάπης, της αλήθειας, της πίστης στον ρόλο μας. Ας επιδιώξουμε όλοι, γονείς και δάσκαλοι να αποκτήσουμε το κύρος που χρειάζεται και που θέλουν και τα παιδιά να βλέπουν σε μας. Γιατί, όσο και αν αντιδρούν εξωτερικά, μέσα τους παραδέχονται το γονιό ή το δάσκαλο που ξέρει να επιβάλλεται και να επιβάλλει. Όσο κι αν θίγονται ή πεισματώνουν γνωρίζουν ότι αυτό έπρεπε να γίνει και ας τους έχει στοιχίσει. Αν το παιδί φταίει και δεν τιμωρηθεί μέσα του αναστατώνεται, νοιώθει ενοχές, δε δικαιολογεί των μεγάλων την επιείκεια. Αν ο γονιός το δικαιολόγησε ή πήρε το μέρος του σε μια του παρεκτροπή το πιο σύνηθες είναι να γίνει ένας επαναστάτης αργότερα που δε θα σεβαστεί ποτέ το γονιό του ή που θα ρίχνει όλες του τις παρεκτροπές στων γονιών του την επιείκεια. Τα παιδιά μας θέλουν γονείς και δασκάλους με κύρος, με προσωπικότητα, αυστηρούς αλλά και γεμάτους αγάπη. Τότε μόνο, ιδίως τα σημερινά παιδιά που κρίνουν τόσο πολύ, θα μας παραδεχθούν και θα μας μιμηθούν. Εξάλλου είναι γνωστή η γεμάτη ικανοποίηση φράση ωρίμων ανθρώπων «οι γονείς μου ήταν αυστηροί» ή «είχα αυστηρούς καθηγητές και γι’ αυτό έμαθα γράμματα». Τα παιδιά μας τη θέλουν την αυστηρότητα όταν είναι συνυφασμένη με την αγάπη. Τότε όλα τα δέχονται.