1η Παιδαγωγική & Ενημερωτική Συνάντηση με τους γονείς
Αυθεντία του γονιού & του δασκάλου
ή ελευθερία του παιδιού;
Προκειμένου οι γονείς να καταπιαστούν με το θέμα της αγωγής των παιδιών τους, αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα: Πού θα στηριχθεί το έργο της αγωγής; Στην αυθεντία του γονιού ή στην ελευθερία του παιδιού; Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η βασιλική οδός είναι η οδός της ελευθερίας. Και όμως: αργά ή γρήγορα διαπιστώνουν ότι η ελευθερία, χωρίς και κάποιους αναγκαίους περιορισμούς, δημιουργεί ένα παιδί –«τύραννο» και αργότερα ένα έφηβο «τύραννο». Οπότε είναι υποχρεωμένοι να παραδεχτούν ότι απέτυχαν στο έργο της αγωγής.
Το δίλημμα: αυθεντία του γονιού, του δασκάλου ή ελευθερία του παιδιού, δεν είναι νέο. Ο διάσημος Γερμανός παιδαγωγός Φαίστερ, στον πρόλογο του βιβλίου του, γράφει: «Δεν μπορεί να υπάρξει αυθεντία χωρίς ελευθερία, ούτε πάλι, δημιουργική ελευθερία, χωρίς αυθεντία». Το ίδιο αυθεντική ακούγεται κα η φωνή της μεγάλης παιδαγωγού Μαρίας Μοντεσσόρι: «Πειθαρχία και ελευθερία είναι δύο όψεις του αυτού νομίσματος».
Από τις αρχές του 20ου αιώνα με τις φιλοσοφίες τα ρεύματα που επεκράτησαν στην Ευρώπη οι γονείς χάνουν το προσανατολισμό τους. Τους καταλαμβάνει άγχος, μήπως δημιουργήσουν συμπλέγματα κατωτερότητας στα παιδιά τους. Από την άλλη, τα κηρύγματα του αρνητικού φεμινισμού, της αθεΐας και της ασυδοσίας που επικρατούν επιτείνουν τη σύγχυση. Έτσι, φτάσαμε, σήμερα στο σημείο να ανατρέφουμε τα παιδιά μας «σαν μικρούς βασιλιάδες», με την βέβαιη προοπτική ότι τα περισσότερα από αυτά, δυστυχώς, θα γίνουν «μικροί τύραννοι».
Ποιο είναι το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει το σημερινό παιδί;
Η προβολή του «εγώ» δημιουργεί την κατάρρευση της κοινωνικής συνοχής. Το «εγώ» υπερτερεί του «εμείς». Το παν γύρω μας προκαλεί το παιδί στην κατανάλωση. Ο νεοπλουτισμός, το εύκολο κέρδος, οι λεγόμενες «προοδευτικές» ιδέες, το πλούσιο χαρτζιλίκι, οι καφετέρεες, που κάποιες πάνε να αντικαταστήσουν το σχολείο των παιδιών μας, μια ζωή ανέμελη, χωρίς ευθύνη, μια ζωή που θα τα παρέχει όλα χωρίς να κουράζονται για να αποκτήσουν, μια κοινωνία τόσο ελαστική, που τα πάντα επιτρέπονται, πώς να μην τα οδηγήσει στον εγωκεντρισμό, στον ωχαδελισμό και στην οκνηρία; Ποια είναι εκείνα, λοιπόν, που επηρεάζουν το παιδί σήμερα;
1) Η τηλεόραση έχει μερίδιο ενοχής
Είναι γνωστός ο αρνητικός της ρόλος στην αγωγή των παιδιών και των νέων. Κινηματογραφικά έργα, που το μόνο τους «προσόν» είναι η βία, στην πιο ακραία μορφή της, όταν δεν είναι το σεξ. Κατά τα άλλα, έργα ανούσια, χωρίς περιεχόμενο, χωρίς προβληματισμούς, κωμωδίες σύγχρονες, που συναγωνίζονται μεταξύ τους σε αθυροστομία και γύμνια, όλα αυτά δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως προγράμματα απαιτήσεων.
2) Ο αλόγιστος θαυμασμός μας για το παιδί
Μήπως δεν το ακούμε συχνά: «τα παιδιά, σήμερα γεννιούνται πολύ έξυπνα. Και όμως δεν είναι έτσι. Τι γνωρίζουν από την πραγματικότητα της ζωή; Από τη Φύση το μεγάλο δάσκαλο του ανθρώπου; Από τον ανθρώπινο μόχθο, από τις αληθινές αξίες του πολιτισμού;
Άρα έχουν δρόμο πολύ μπροστά τους να βαδίσουν για να είναι όντως καλά πληροφορημένα. Ας μη βιαζόμαστε λοιπόν. Χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμη και από την πλευρά των παιδιών αλλά και των γονιών.
3) Το διαζύγιο
Πολύ συχνό στην εποχή μας το διαζύγιο, μολονότι στην αρχή είναι οδυνηρό για το παιδί, αργότερα, του γίνεται παράγοντας «παντοδυναμίας». Η μητέρα, με την οποία συνήθως μένει το παιδί κατά την διάρκεια της εβδομάδας, θα το πιέσει να διαβάσει, θα του στερήσει ίσως τη τηλεόραση, θα το μαλώσει, αν χρειαστεί. Ο πατέρας, το Σαββατοκύριακο που το βλέπει, όμως, του κάνει όλα τα χατίρια, οπότε άθελα του το παιδί κάνει τη σύγκριση του Σαββατοκύριακου με το πρόγραμμα της εβδομάδας. Έτσι, σιγά, σιγά, γίνεται και πιο απαιτητικό απέναντι στη μητέρα του, προσπαθώντας και από αυτή να κερδίσει έδαφος για περισσότερες παροχές.
4) Η στάση απέναντι στον ευσυνείδητο καθηγητή
Οι γονείς αντί να ευχαριστούν τον Καθηγητή, που άφησε μετεξεταστέο το παιδί τους που δεν διάβαζε, συμμαχούν με το παιδί εναντίον του και προσπαθούν να τον μειώσουν με κάθε τρόπο.
Όταν βλέπουν ότι δε βγαίνει τίποτα, εξαπολύει η μαμά συνήθως ένα υβρεολόγιο εναντίον του, ενώ γνωρίζει πολύ καλά ότι το παιδί της δε διάβαζε, δεν έγραψε καλά και ήταν επόμενο να μείνει.
5) Η λανθασμένη συνηγορία των γονιών υπέρ των παιδιών
Στο σχολείο η «φεμινίστρια» και «προοδευτική» μάνα, τονίζει επιδεικτικά, στη συγκέντρωση των γονέων: «Ο λόγος ενός παιδιού αξίζει περισσότερο από τον λόγο του μεγάλου!». Οπότε, τα παιδιά ψιθυρίζουν αυτάρεσκα, μεταξύ τους «Οι γονείς μας ούτε που καταλαβαίνουν ότι τους κάνουμε ότι θέλουμε»!
Πλήθος οι μαρτυρίες εκπαιδευτικών και ψυχολόγων πάνω στο θέμα αυτό. Ο πατέρας λέει, χαρακτηριστικά, στον ψυχολόγο: «Δεν μας ακούει, αλλά αυτό δεν μου κακοφαίνεται. Δείχνει ότι έχει προσωπικότητα και δεν θα το κάνουν ό,τι θέλουν οι άλλοι, αργότερα. Για το σχολείο ανησυχώ!»
6) Η αφθονία των παροχών
Οι γονείς γεμίζουν, κατά κανόνα, το δωμάτιο του παιδιού με ό,τι επιθυμεί η ψυχή του. Για όλα αυτά οι γονείς υποβάλλονται, συχνά σε αιματηρές θυσίες, ενώ συγχρόνως, δημιουργούν στο παιδί την εντύπωση ότι έχουν τη δυνατότητα να του διαθέτουν τα πάντα. Δεν του λένε την πραγματική οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Φοβούνται μήπως γίνουν τα παιδιά τους κομπλεξικά! Φοβούνται να πουν αυτό που μας έλεγαν, τόσο φυσικά, οι γονείς μας: «Τα δικά μας πόδια, παιδί μου, ως εκεί φτάνουν».
7) Φευτοδημοκρατία
Οι μοντέρνες οικογένειες αρέσκονται να λένε ότι στο σπίτι τους βασιλεύει η δημοκρατία και συνεπώς έχουν ισότητα δικαιωμάτων. Σε μία τέτοια οικογένεια δεν μπορεί να γίνει σωστή αγωγή. Γιατί αυτή η δημοκρατική ισότητα, δεν αναγνωρίζει ούτε την πείρα, ούτε την γνώση, ούτε τον ξεχωριστό ρόλο κάθε μέλους ούτε ακόμη ότι στη Δημοκρατία υπάρχουν κυβερνώντες και κυβερνώμενοι. Συνεπώς, παρά τα λεγόμενα, δεν πρόκειται περί Δημοκρατίας αλλά περί ψευτοδημοκρατίας, η οποία παίζει ένα πολύ αρνητικό ρόλο στην αγωγή του παιδιού, το οποίο με την ανωριμότητα που το χαρακτηρίζει, βάζει τον εαυτό του επί ίσοις όροις με τους γονείς του και τους δασκάλους του. Όσο για τα δικαιώματα του παιδιού, είναι κάτι για το οποίο οι πάντες μιλάνε!
8) Έλλειψη προγράμματος στην καθημερινή μας ζωή
Δεν έχει μάθει το σύγχρονο παιδί να συμμορφώνεται με κάποιο πρόγραμμα, στην καθημερινότητά του. Έτσι γίνεται κάθε πρωί αγώνας για να ξυπνήσει. Αγώνας για να ντυθεί, για να διαλέξει αυτό που θα φορέσει, αγώνας για να φάει. Αγώνας για να διαβάσει. Ώρες ολόκληρες μπορεί να διαθέτει η κατακουρασμένη μάνα για να το βοηθήσει στα μαθήματά του, αυτό, όμως δεν είναι πρόθυμο να της προσφέρει ούτε ένα ποτήρι νερό.
9) Άθεη αγωγή
Η αγωγή στις περισσότερες ελληνικές οικογένειες και σχεδόν στα πιο πολλά σχολεία, δυστυχώς, έβγαλε το Θεό από τη ζωή του παιδιού. Πόσα παιδιά εκκλησιάζονται; Πόσα παιδιά πηγαίνουν στο Κατηχητικό Σχολείο; Η μόρφωση της ψυχής δεν είναι στο «πρόγραμμα», ούτε το οικογενειακό, ούτε του σχολείου, κατά κανόνα. Μόνο η απόκτηση γνώσεων, όσο γίνεται περισσότερων, εκεί στοχεύουν οι γονείς και δάσκαλοι. Αλλά μήπως και αυτό το πετυχαίνουν; Είναι γνωστή η αγραμματοσύνη των μαθητών, αλλά και των φοιτητών μας και των πτυχιούχων.
Δεν ζητάμε το παιδί, που δεν παρακούει ποτέ. Ούτε πάλι, τους γονείς που δεν λαμβάνουν υπ’ όψη καμία επιθυμία του παιδιού τους. Θα θέλαμε, απλώς να ζήσει τη ζωή του, χωρίς να υποδουλώνει του γονείς του. Να μάθει να σέβεται, να είναι πειθαρχημένο, να περιμένει. Να μάθει προπάντων ότι δεν είναι αυτό το κέντρο της γης! Κάποτε είχαμε την ιεραρχία των γονέων. Σήμερα, με τη σύγχυση των ρόλων, το παιδί εξισώνεται με τους γονείς και πολλές φορές, αντιστρέφονται οι ρόλοι. Γι’ αυτό είναι ανάγκη, ο καθένας να βρει τη θέση του. Να πάψουμε να θεωρούμε το παιδί θύμα των μεγάλων. Να καταλάβουμε ότι η απαγόρευση, εκεί που χρειάζεται, είναι μια πράξη αυθεντική, που προστατεύει το παιδί από κινδύνους και το προετοιμάζει για μια σωστή ζωή. Αρκεί να δίνονται στο παιδί οι απαραίτητες εξηγήσεις και να γίνεται με τον αρμόζοντα τρόπο η απαγόρευση. Σήμερα, οι παιδαγωγοί, μετά την αποτυχία την οποία δοκίμασαν σε πολλούς τομείς, εφαρμόζοντας την απόλυτη ελευθερία του παιδιού, επιμένουν με έμφαση, απευθυνόμενοι προς τους γονείς:
«Γονείς τολμάτε να λέτε και «όχι». Είναι κα αυτό μια ανάγκη ζωτική, για το μέλλον των παιδιών σας!
Σχέσεις Γονέων και Δασκάλου
Η ανάπτυξη του ανθρώπου μοιάζει σε πολλά με την ανάπτυξη του φυτού. Κάθε φυτό για να αναπτυχθεί χρειάζεται κάποιες προϋποθέσεις : Το σπέρμα, τις σχετικές εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες και την ανάλογη φροντίδα. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και με τον άνθρωπο. Την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του καθορίζουν οι έμφυτες καταβολές αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον του : οικογένεια., Εκκλησία, σχολείο, φίλοι, έντυπα, θεάματα και λοιπές πολιτιστικές δραστηριότητες. Υστέρα από την οικογένεια και την Εκκλησία είναι φυσικό την μεγαλύτερη επίδραση να την ασκεί το σχολείο, μιας και το παιδί συνδέεται μαζί του για ένα μεγάλο διάστημα της ζωής του. Φυσικά όταν λέμε σχολείο, δεν εννοούμε το κτίριο και τα άλλα υλικά μέσα , αλλά εννοούμε κυρίως το δάσκαλο, που είναι κατά κάποιον τρόπο η ψυχή του σχολείου.
Αναφερθήκαμε ήδη στην προσωπικότητα του δασκάλου, μάλιστα καθώς την θέλουν τα ίδια τα παιδιά. Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι ο καλύτερος δάσκαλος δε θα τελεσφορήσει στο έργο του, αν δεν τον αποδεχθεί το παιδί. Για να επιτευχθεί η εκδίπλωση των ικανοτήτων του νέου ατόμου και η εξέλιξη του σε προσωπικότητα, είναι ανάγκη να υπάρχουν αμοιβαίες σχέσεις εμπιστοσύνης και αγάπης ανάμεσα στο δάσκαλο και το παιδί.
Αφού λοιπόν ο δάσκαλος ασκεί αποφασιστικό και αναντικατάστατο ρόλο στην όλη εξέλιξη του παιδιού και οι μεταξύ τους σχέσεις είναι τόσο αναγκαίες, θα πρέπει να στηρίξουμε τις σχέσεις αυτές και να έχουμε με το δάσκαλο την καλύτερη συνεργασία. Διαφορετικά υπάρχει φόβος το σχολείο να χαλάει ότι φτιάχνει η οικογένεια ή η οικογένεια να χαλάει ότι φτιάχνει το σχολείο.