Μελοποιημένη ποίηση
Μέσα από αυτό το πρίσμα, ο ρόλος που παίζουν οι πνευματικοί δημιουργοί αποκτάει ιδιαίτερη σημασία. Σε αυτή την κρίσιμη εποχή η Ελλάδα είχε την τύχη να γεννήσει και να θρέψει ανθρώπους πνευματικούς που με την ποιότητα της δημιουργίας τους στάθηκαν γνήσιοι συνεχιστές των κλασικών ξεπερνώντας τα στενά όρια της Ελλάδας. Στην ποίηση, στις τέχνες, στη μουσική άνθρωποι πρωτοπόροι άνοιξαν δρόμους και παρέσυραν μαζί τους όχι μόνο τους διανοούμενους και τους νέους, αλλά ολόκληρα λαϊκά κινήματα. Εξέχουσα μορφή ανάμεσα τους ασφαλώς είναι ο Μίκης Θεοδωράκης.
Συνθέτης σύμβολο ο Θεοδωράκης ξεκινάει από την μουσική για να υπηρετήσει την ποίηση, να φτάσει στην πολιτική αναγέννηση και να δώσει την ύστατη μάχη ακριβώς για τον εξανθρωπισμό του ανθρώπου.
Ένας λαός ταυτίζεται με τους ποιητές-συνεχιστές των αρχαίων τραγωδιών, τραγουδάει σαν παιάνα νίκης τα τραγούδια του Μίκη κα τραβάει τον δρόμο «ο λαός και οι ποιητές, ή μάλλον ο λαός-ποιητής για να πάρει μία μέρα την εξουσία» και ο έλληνας να ξαναγίνει αυτό που υπήρξε.
Ο Μίκης με όπλο τη μουσική, το λόγο και τους στίχους των ποιητών, δημιουργεί ένα τεράστιο και πολιτιστικό κίνημα. Ενώνει με το λαό το Βαμβακάρη, τον Παπαιωάννου και τον Τσιτσάνη, ταιριάζει με τον Χατζηδάκη το Λεοντή, το Λοίζο το Μαρκόπουλο τον Ξαρχάκο, απλώνει τη φωνή του Βάρναλη, του Ρίτσου, του Ελύτη του Σεφέρη του Γκάτσου στα πέρατα της Ελλάδας και όχι μόνο. Η πρώτη πολιτική απόφαση της Χούντας ήταν να απαγορεύσει τα τραγούδια του Μίκη και να φυλακίσει αυτούς που τα τραγουδούσαν.
Ο Μίκης συνεργάστηκε με ένα πλήθος ποιητών μεταξύ των οποίων:
Κωστής Σκαμνέλος, μαθητής Α΄ Λυκείου
Τον τελευταίο αιώνα, η ανθρωπότητα πέρασε και περνάει μέσα από μια σειρά βαθιές αλλαγές που οδηγούν σε μια καινούρια εποχή. Παρόλο που για το μεγαλύτερο κομμάτι της ανθρωπότητας ικανοποιήθηκαν οι υλικές ανάγκες εντούτοις γίνεται πιο έντονη η έλλειψη για τα ανθρωπιστικά ιδανικά, την πνευματική δημιουργία και την ηθική στάση που θα γεμίσουν νόημα τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου και θα τον οδηγήσουν για πρώτη φορά στην ιστορία του σε μια ουσιαστική-εσωτερική ελευθερία.Μέσα από αυτό το πρίσμα, ο ρόλος που παίζουν οι πνευματικοί δημιουργοί αποκτάει ιδιαίτερη σημασία. Σε αυτή την κρίσιμη εποχή η Ελλάδα είχε την τύχη να γεννήσει και να θρέψει ανθρώπους πνευματικούς που με την ποιότητα της δημιουργίας τους στάθηκαν γνήσιοι συνεχιστές των κλασικών ξεπερνώντας τα στενά όρια της Ελλάδας. Στην ποίηση, στις τέχνες, στη μουσική άνθρωποι πρωτοπόροι άνοιξαν δρόμους και παρέσυραν μαζί τους όχι μόνο τους διανοούμενους και τους νέους, αλλά ολόκληρα λαϊκά κινήματα. Εξέχουσα μορφή ανάμεσα τους ασφαλώς είναι ο Μίκης Θεοδωράκης.
Συνθέτης σύμβολο ο Θεοδωράκης ξεκινάει από την μουσική για να υπηρετήσει την ποίηση, να φτάσει στην πολιτική αναγέννηση και να δώσει την ύστατη μάχη ακριβώς για τον εξανθρωπισμό του ανθρώπου.
Ένας λαός ταυτίζεται με τους ποιητές-συνεχιστές των αρχαίων τραγωδιών, τραγουδάει σαν παιάνα νίκης τα τραγούδια του Μίκη κα τραβάει τον δρόμο «ο λαός και οι ποιητές, ή μάλλον ο λαός-ποιητής για να πάρει μία μέρα την εξουσία» και ο έλληνας να ξαναγίνει αυτό που υπήρξε.
Ο Μίκης με όπλο τη μουσική, το λόγο και τους στίχους των ποιητών, δημιουργεί ένα τεράστιο και πολιτιστικό κίνημα. Ενώνει με το λαό το Βαμβακάρη, τον Παπαιωάννου και τον Τσιτσάνη, ταιριάζει με τον Χατζηδάκη το Λεοντή, το Λοίζο το Μαρκόπουλο τον Ξαρχάκο, απλώνει τη φωνή του Βάρναλη, του Ρίτσου, του Ελύτη του Σεφέρη του Γκάτσου στα πέρατα της Ελλάδας και όχι μόνο. Η πρώτη πολιτική απόφαση της Χούντας ήταν να απαγορεύσει τα τραγούδια του Μίκη και να φυλακίσει αυτούς που τα τραγουδούσαν.
Ο Μίκης συνεργάστηκε με ένα πλήθος ποιητών μεταξύ των οποίων:
- Νίκος Γκάτσος στα τραγούδια Μυρτιά, Ροδόσταμο, Είχα φυτέψει μια καρδιά, Αν θυμηθείς τ’ όνειρο μου, Αν μ’ αγαπάς αγάπη μου, Τ’ όνειρο καπνός, Στου κόσμου την ανηφοριά, Το εκκρεμές.
- Δημήτρης Χριστοδούλου στα τραγούδια Νύχτα, Για πού πηγαίνεις μόνος, Καημός, Παράπονο, Μετανάστης, Βράχο-βράχο, Έχει η νύχτα θάνατο, Τη νύχτα μεσημέρι, Θ’ αφήσω τη μανούλα μου, Φεύγω μακριά πατρίδα μου, Όταν με δείτε να μιλώ, Εκείνος που μας χάθηκε, Θλιμμένη ματιά.
- Μάνος Ελευθερίου στα τραγούδια Εκείνα που’ χα να σου πω, Έστω κι από λύπη μίλησε μου, Ήσουν μπαξές, Ποιοι είμαστε εμείς, Η ελπίδα που έλεγες, Χρόνια φτηνά, Δε φταις εσύ που ταξιδεύω, σε ποια πατρίδα θες να πάς, Ας’ τους να μας κοροϊδεύουν, Με τις χαμένες τις ψυχές, Νύχτες φωτογράφοι, Η επιστολή, Η αυλή, Ποιος τη ζωή μου, Κλείσ’ το παράθυρο, Το τραίνο δεν ξεκίνησε ποτέ για Κατερίνη, Το πλοίο «Ναυκρατούσα» 1,2,3,4, Κόσμε άσωτε, Μήπως ζούμε σε άλλη χώρα, Το σαράκι, Με τη ζυγαριά στο χέρι, Στου κάτω κόσμου την αυλή, Στην άκρη του παραδείσου, Στο μπαρ, Ζούσα μια χάρτινη ζωή, Μια γυναίκα που είναι μόνη, τώρα στα 86, είναι φτωχό το μαγαζί, Μάλωσα με τη ζωή, Το παλικάρι, Μια νυχτερίδα στη σκεπή, Η πόρτα μου είναι ανοιχτή, Κάθε πρωί που ξαναρχίζει, Σε αυτήν την γειτονιά, Το σπίτι μου είναι μικρό, Εγώ είμαι ξένος που περνά, Το ψωμί μου είναι γλυκό, σε αυτό το δύσκολο καιρό, Το τραίνο φεύγει στις οχτώ, Έχει ο θεός, Ήρθαν τα βάσανα νωρίς, Ο ποιητής, Νύχτα του φονιά /ο μαύρος καβαλάρης, Στου πικραμένου την αυλή, Όσους δεν πείρε η μοναξιά, Ευαγγελία Πίσσα, Τώρα κρύψε το όνομά σου, Την τέταρτη βραδιά, Γενέθλια, Έχεις μάτια το φεγγάρι, κλάψε στα γόνατα μου την ντροπή σου, Τρία ποτάμια, Ο χρησμός, Η επικήρυξη, Στο παζάρι του φονιά, Ήρθαν οι άνθρωποι με τα μαύρα, Απομόνωση, Ο λόγος ο στερνός, Αυτοί που θα έρθουν, Πήρα τους δρόμους του ληστή, Ιντερμέτζο, Μέσα σε κήπο κάθισα, Μανά το μάννα του ουρανού, του χάρου η μάνα, Σε λένε μάνα του Χριστού, Γλυκοφιλούσα Παναγιά.
- • Σπύρος Τουπογιάννης στα τραγούδια Αρχόντισσα σιωπηλή, Περίμενέ με, Κορίτσι του Οκτώβρη, Τώρα που φεύγεις.
- • Τάσος Λειβαδίτης στα τραγούδια Βρέχει στην φτωχογειτονιά, Μάνα μου και Παναγιά, Δραπετσώνα, Σαββατόβραδο, Έχω μια αγάπη, Μου μιλάτε για εκείνον, Ερωτικό γράμμα, Εσπερινός, Χερουβικό στα αδέρφια της βροχής, Η προσευχή του αγέρα, Ψαλμός για την αγία Πολιτεία, Μοιρολόι της βροχής, Ο άγιος Τσε, Ψαλμός για τον Άγιο Μουσικό, Η ημέρα της Αποκαλύψεως, Η Αγία Μάνα, Αλληλούια καλαματιανό allegro, Για τους μάρτυρες παρτιζάνους, τα νεαρά ζευγάρια.
- Ιάκωβος Καμπανέλλης στα τραγούδια Άσμα Ασμάτων, Αντώνης, Ο δραπέτης, Όταν τελειώσει ο πόλεμος, Χαρούμενο, Μαργαρίτα Μαγιοπούλα, Από το παράθυρο σου βλέπω, Το ψωμί είναι στο τραπέζι, Δόξα τω θεώ, Στρώσε το στρώμα σου, Άμα τελειώσει ο πόλεμος.
- Διονύσιος Σολωμός στα τραγούδια Συμφωνία Νο3-Πρώτη μορφή, Συμφωνία Νο3-Δεύτερη μορφή, Το κοιμητήριο.
- Κωνσταντίνος Καβάφης στα τραγούδια Τελειωμένα, Μακριά, Che fece......il gran rifiuto, Απολείπει ο Θεός Αντωνίνων, 1 στίχος στην συμφωνία Νο3-Πρώτη και Δεύτερη φάση.
- Κώστας Καρυωτάκης στα τραγούδια Υποθήκες, Δημόσιοι υπάλληλοι, Για τη ζωή σου μου έλεγες, Πάρε τα δώρα, Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων, Τι νέοι που φτάσαμεν εδώ, Κι αν έσβησε σαν ίσκιος, Η νύχτα μας εχώρισεν, Δρόμος, Αγάπη, Μπρούτζινος γύφτος, Όλα τα πράγματα μου, Κώστας Καρυωτάκης (οι μεταμορφώσεις του Διόνυσου).
- Ερρίκος Θαλασσινός στα τραγούδια Ο Χάρος νυχτοπερπατεί, Ο ουρανός είναι κλειστός , Καράβι καλοτάξιδο, Το κυνηγημένο πουλί, Είναι ο καημός μου ένα πουλί, Του σπιτιού, Της δουλείας, Του γάμου, Νανούρισμα, Της ξενιτιάς, Του Χάρου.
- Κώστας Βάρναλης στα τραγούδια οι πρώτοι δυο στίχοι του ποιήματος Η μάνα του Χρήστου της Σουίτας Νο2, 1ποίμα του Κώστα Βάρναλη στο Κώστας Καρυωτάκης (οι μεταμορφώσεις το Διόνυσου).
- Άγγελος Σικελιανός στα τραγούδια Σαν έριξα…, Γιγάντιες σκέψεις…, Κ’ είπα….., Μοίρα……, Ομπρός βοηθάτε…., ομπρός οι δημιουργοί……., Σιμώνει ο νέος ο Λόγος….., Έτσι σαν έριξα……..
- Μπόστ στα τραγούδια Σερενάτα, Μπουρνάζι, Η νήσος των Αζορών, Ρομβία.
- Άκος Δασκαλόπουλος στα τραγούδια Μέσα στα μαύρα σου μαλλιά